มนุษยศาสตร์ (Humanities) คือศาสตร์ที่ศึกษาเกี่ยวกับมนุษย์ มุ่งทำความเข้าใจความรู้สึกนึกคิด ความรู้สึกทางอารมณ์ จินตนาการ ความฝัน ความหมาย คุณค่า คุณธรรม และจริยธรรม ที่มนุษย์ในฐานะปัจเจกบุคคลได้แสดงออกผ่านท่าทาง การกระทำ คำพูด งานเขียน หรือผ่านผลงานสร้างสรรค์ในรูปแบบต่างๆ โดยมีวิธีวิทยาหลัก (Methodology) อยู่ที่การตีความ (Interpretation) ความหมาย (Meaning) ที่ซ่อนแฝงอยู่ภายใน การศึกษาตีความนั้นมิได้ให้ความสำคัญแต่ด้านอัตวิสัย (Subjectivity) เท่านั้นแต่ยังบูรณาการมิติของภววิสัย (Objectivity) เข้าไว้ด้วยกัน เนื่องด้วยการรับรู้โลกภายนอกของมนุษย์ล้วนแล้วแต่สัมพันธ์กันอย่างแนบแน่นกับความเข้าใจโลกภายในของตนเอง
การวิจัยในโลกร่วมสมัยสามารถแบ่งออกได้ 3 ประเภทหลัก คือ การวิจัยทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี การวิจัยทางสังคมศาสตร์เชิงสถิติข้อมูล และการวิจัยทางมนุษยศาสตร์ การวิจัยทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมุ่งหาแบบแผน ควบคุม และจัดระเบียบโลกกายภาพ ในขณะที่การวิจัยทางสังคมศาสตร์เชิงสถิติข้อมูลเน้นหาแบบแผน ควบคุม และจัดระเบียบมนุษย์ในมิติโลกกายภาพ แต่การวิจัยทางมนุษยศาสตร์มิได้มุ่งหาแบบแผน ควบคุม และจัดระเบียบมนุษย์และโลกกายภาพ หากแต่เป็นการมุ่งศึกษาเพื่อให้เกิด "ความเข้าใจ" (Understanding) มนุษย์ในฐานะองค์ประธาน (Subject) ผู้มีอารมณ์ ความรู้สึก สำนึกคิด อันเกี่ยวร้อยถ้อยโยงกับตัวมนุษย์เองและโลกที่ห่อหุ้มมนุษย์ไว้ในความหมายที่กว้างที่สุด
มนุษยศาสตร์ แม้จะเป็นการศึกษาเกี่ยวกับมนุษย์โดยตรง แต่มิได้มีจุดมุ่งหมายเพื่อจะ "อธิบาย" พฤติกรรมหรือแบบแผนทางสังคมของมนุษย์อย่างเป็นวิทยาศาสตร์ เหมือนดังความมุ่งหมายของสาขาวิชาเฉพาะอื่นๆ เช่น พฤติกรรมศาสตร์ ประชากรศาสตร์ รัฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ สังคมวิทยา จิตวิทยา และการจัดการ เป็นต้น มนุษยศาสตร์ ศึกษาสิ่งที่เป็นนามธรรม มุ่งหมายที่จะเข้าถึง ความรู้สึกทางอารมณ์ และความรู้สึกนึกคิดภายในตัวตนของมนุษย์ในฐานะปัจเจกบุคคลเป็นสำคัญ ด้วยเหตุนี้วิธีวิทยาของมนุษยศาสตร์ จึงมีลักษณะที่แตกต่างออกไปจากวิทยาศาสตร์และสังคมศาสตร์ การเข้าถึงอารมณ์ ความรู้สึกนึกคิดไม่สามารถวัด หรือกำหนดเป็นกฎ (Law) ที่แน่นอนดังเช่นในสาขาวิทยาศาสตร์ หรือทฤษฎี (Theory) ในสาขาวิชาสังคมศาสตร์ต่างๆได้ "การตีความ" จึงเป็นวิธีวิทยาสำคัญของมนุษยศาสตร์ในการแกะรอยระบบสัญญะต่างๆ เพื่อเข้าถึงความหมายที่ซ่อนอยู่ภายใน
มนุษยศาสตร์เป็นศาสตร์ที่มีเนื้อหาครอบคลุมกว้างขวาง โดยมีศิลปวิทยาการด้านปรัชญา (Philosophy) ประวัติศาสตร์ (History) ภาษาและวรรณคดี (Languages and Literature) และศิลปะแขนงต่างๆ (Arts) เป็นแกนหลักของการศึกษา การศึกษามนุษย์ในสี่มิตินี้มีผลทำให้เราเข้าใจ มนุษย์ สังคม และโลกในความหมายที่แตกต่างไปจากการรับรู้ข้อเท็จจริงเชิงประจักษ์เพียงอย่างเดียว การศึกษามนุษย์ในลักษณะดังกล่าวนี้เองเป็นกุญแจสำคัญนำไปสู่การเข้าใจปรากฏการณ์ที่เป็นปัญหาได้ดีขึ้น อันเอื้อหนุนให้มนุษย์สามารถเห็นปัญหาได้ชัดเจนขึ้น พร้อมทั้งเสนอแนวทางการแก้ไขปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น